W badaniu nad aspiracjami zawodowymi młodych ludzi, przeprowadzonym przez Fundację Think! we współpracy z Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji Akademii Leona Koźmińskiego oraz Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga, wzięło udział N = 1006 osób, stanowiących reprezentatywną próbę młodych Polaków w wieku od 18 do 30 lat*.
Obecna aktywność zawodowa
Badanie pokazało, że 61% młodych ludzi pracuje „dla kogoś” w ramach zleceń, etatu lub kontraktu menedżerskiego, 21% respondentów się uczy lub studiuje, a
zaledwie 3% (N = 30) prowadzi własne firmy.
Właściciele firm są wysoce zaangażowani i starają się konsekwentnie realizować wyznaczone cele (87%). Prowadzenie biznesu sprawia większości z nich satysfakcję (90%), choć wymaga tego, by poświęcali swoim firmom swój wolny czas (87%). Dla połowy przedsiębiorców prowadzenie firmy wiąże się z dużym ryzykiem, a 40% nastawia się przede wszystkim na przetrwanie.
Co trzeci przedsiębiorca deklaruje zniechęcenie pod wpływem doświadczanych porażek. Takie negatywne odczucia, jak również sam niski odsetek młodych ludzi prowadzących działalność gospodarczą może wynikać z niesprzyjających okoliczności. Zwłaszcza, że już wiosną przedsiębiorcy i zatrudnieni oczekiwali pogorszenia sytuacji gospodarczej w tym roku (zob. raport z marca 2022 "Przedsiębiorczość ludzi młodych" tutaj).
Co ciekawe, chociaż ankietowani w większości (69%) negatywnie oceniali sytuację gospodarczą w kraju, to w większości pozytywnie myśleli o własnej sytuacji materialnej (56%).
Intencje przedsiębiorcze
Potencjalnych przedsiębiorców, czyli osób które chciałyby założyć firmy, a nawet mają konkretny pomysł na biznes, jest jednak zdecydowanie więcej.
27% młodych Polaków rozważało w ciągu ostatnich sześciu miesięcy pracę „na swoim”, przy czym co drugi z nich chciał rozpocząć działalność gospodarczą jeszcze w tym (8%) lub w przyszłym roku (44%). 56% z nich ma już konkretny pomysł, co zamierza robić. 42% osób z pomysłem na biznes, chciałoby go realizować w branży znanej z własnego doświadczenia zawodowego. Pozostali potencjalni przedsiębiorcy odkładają temat na później (31%) lub po prostu nie wiedzą, kiedy to nastąpi (18%). Takie powstrzymywanie się od działalności gospodarczej najprościej wytłumaczyć można niesprzyjającym otoczeniem.
Przedsiębiorcze aspiracje zawodowe
Osób, które w przyszłości chciałyby zostać przedsiębiorcami, jest jeszcze więcej.
Młodzi ludzie chcą w przyszłej pracy być innowacyjni, aktywnie dostosowywać się do zmieniającego się świata i być współautorami tych zmian. Chcą śledzić zmiany, szukać nowości i ciekawostek (86%), rozwijać swoją wiedzę fachową (83%), a także obserwować trendy oraz badać rynek i otoczenie (83%).
Ponad połowa respondentów (54%) chciałaby w przyszłości zostać właścicielami firm, a 36% pracodawcami. Spory odsetek młodych ludzi (37%) bierze pod uwagę wyłącznie te rodzaje działalności zawodowej, które przynajmniej częściowo zawierają pracę „na swoim”: w charakterze właściciela firmy, pracodawcy, freelancera, a także łączenie nauki czy pracy z prowadzeniem firmy lub założenie organizacji pozarządowej – zob. rys. 1.
Rys. 1. Preferowane formy przyszłej aktywności zawodowej.
Osoby o aspiracjach przedsiębiorczych prawie trzykrotnie częściej łączą swoją przyszłość z handlem niż z produkcją (29% vs. 11%). Najpopularniejsze branże to: zdrowie i uroda (8%), branża odzieżowa (8%), branża spożywcza (7%), finanse (6%) oraz transport i logistyka (6%). Branże związane z nowoczesnymi technologiami komputerowymi i sieciowymi stanowią przedmiot aspiracji zawodowych co dwunastej osoby o aspiracjach przedsiębiorczych.
*Badanie zostało przeprowadzone na Ogólnopolskim Panelu Badawczym Ariadna w dniach od 7 do 11 października 2022 r.
O AUTORZE:
dr Artur Domurat: Psycholog i ekonomista, adiunkt z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego i badacz z Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji w Akademii Leona Koźmińskiego. Do głównych dziedzin stanowiących obszar jego zainteresowań badawczych należą psychologia decyzji, psychologia ekonomiczna oraz metodologia i wnioskowanie statystyczne.
Weryfikując powszechne przekonania o tym jacy są przedsiębiorcy, prowadził badania m.in. nad zależnością między przedsiębiorczością a kreatywnością i innowacyjnością, podejmowaniem ryzyka oraz przekonaniami etycznymi odnośnie pracy. Jego zainteresowania naukowe odnoszą się do badania rozmaitych uwarunkowań przedsiębiorczości i decyzji inwestycyjnych oraz tematów takie jak racjonalność preferencji, dyskontowanie oraz podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka i niepewności.