Nieciekawe warunki prowadzenia biznesu
Przedsiębiorcy żyją obecnie w ciekawych czasach, przy czym, jak w słynnym porzekadle, nie są to czasy dobre. Pandemia COVID-19, z następstwami rujnującymi całe sektory; "Polski Ład", komplikujący przedsiębiorcom planowanie finansów, rozliczanie podatków i realnie je podnoszący; do tego wojna w Ukrainie, której skutkami są niepewność geopolityczna, rozchwiane rynki, napływ uchodźców, a przede wszystkim, bezpośrednio odczuwane przez wszystkich, rosnące ceny surowców, energii i dóbr produkcyjnych.
Czy w takich warunkach jest sens myśleć o zakładaniu firmy lub rozwijaniu swojego biznesu?
Aby dowiedzieć się, jaki stosunek do przedsiębiorczości mają młodzi przedsiębiorczy ludzie, którzy rozważają lub niedawno rozpoczęli działalność gospodarczą, Fundacja Think! we współpracy z Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji Akademii Leona Koźmińskiego oraz Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga przeprowadziła w marcu 2022 r. badanie z udziałem ośmiuset osób w wieku 20-75 lat. Było to trzystu pracowników najemnych i pięciuset przedsiębiorców, zróżnicowanych pod względem wieku i doświadczenia w biznesie.
Pesymistyczne nastroje
Badanie potwierdziło złe nastroje wśród respondentów. 66% przedsiębiorców i 54% pracowników najemnych oceniło bieżącą sytuację gospodarczą w naszym kraju jako złą lub bardzo złą. Jeszcze większy odsetek osób negatywnie patrzy w przyszłość: 78% przedsiębiorców i 65% pracowników oczekuje, że w najbliższych dwunastu miesiącach sytuacja gospodarcza w naszym kraju się pogorszy.
Pesymistyczne przewidywania uczestników badania współwystępują z negatywną oceną wpływu ostatnich wydarzeń na sytuację zawodową samych respondentów. Na skali od 1 do 5 wpływ zmian podatkowych w ramach programu "Polski Ład" średnio oceniono na 2.45, następstw wojny w Ukrainie – na 2.57, a pandemii COVID-19 – na 2.84. Podobnie negatywny był zdaniem młodych przedsiębiorców wpływ tych wydarzeń na kondycję finansową ich firm (kolejno: 2.51, 2.64 i 2.86).
Prowadzenie biznesu to wyzwanie
Ponad połowa uczestników (57%) zwróciła uwagę na kwestie prawne i podatkowe (57%), natomiast trzecim najczęściej wskazywanym wyzwaniem były zagrożenia i niepewność związane z pandemią COVID-19 (39%). Dość często wskazywano także uzyskanie funduszy, kredytów i pożyczek, by rozwijać biznes (27%), utrzymanie płynności finansowej (44%) oraz utrzymanie wielkości sprzedaży i udziału w rynku (26%). Rzadziej wskazywano natomiast rzeczy, które mniej zależą od sprzyjających okoliczności, a bardziej od zaradności i kompetencji samych przedsiębiorców, takie jak skuteczne zarządzanie i utrzymanie motywacji pracowników, wprowadzanie zmian w ofercie, inwestowanie w rozwiązania cyfrowe i wykorzystywanie możliwości pracy zdalnej itp.
Postrzegane obawy związane z działalnością gospodarczą
Młodzi przedsiębiorcy również najczęściej zwracali uwagę na obawy związane z możliwością poniesienia porażki, brakiem poczucia bezpieczeństwa oraz odpowiedzialnością przedsiębiorcy. Co ciekawe, tylko połowa spośród nich wskazywała obawy przed utratą pieniędzy, w porównaniu do większości pracowników (58%) oraz przedsiębiorców o dłuższym stażu lub bardziej doświadczonych (69%). Może być tak dlatego, że firmy o krótkim stażu nie doświadczyły jeszcze znaczących trudności finansowych: 66% młodych przedsiębiorców osiąga stabilne przychody, w porównaniu do 54% przedsiębiorców starszych lub bardziej doświadczonych; firmy młodych przedsiębiorców częściej się rozwijają i odnotowują wzrost przychodów (58% vs 40%).
Młodzi przedsiębiorcy mogą w mniejszym stopniu zwracać uwagę na ryzyko finansowe również dlatego, że charakteryzuje ich wysoka wiara we własny sukces i przekonanie o własnej skuteczności. Są oni gotowi akceptować ryzyko finansowe związane z biznesem, natomiast powodem ich niepokoju są trudne do przewidzenia zawczasu zmiany w otoczeniu, na które nie ma się wpływu, a które mogą zaważyć o istnieniu firmy.
Wiedza i umiejętności jako podstawa dostrzegania możliwości
Młodzi przedsiębiorcy nie są bierni i dostosowują się do okoliczności, zdobywając odpowiednią wiedzę i umiejętności. Aby poszerzyć swoje kompetencje wykorzystują przede wszystkim zasoby sieci internetowej (65%). Biorą także udział w webinariach, kursach, szkoleniach i konferencjach (52%). Poproszeni o wskazanie kilku obszarów, w których ich zdaniem najbardziej brakuje wiedzy początkującym przedsiębiorcom, najliczniej wskazywali dziedziny bezpośrednio związane z prowadzeniem biznesu, takie jak prawo (48%), rachunkowość (43%), finansowanie i planowanie działalności firmy (po 42%), a także zarządzanie firmą i zespołem (34%).
To praktyczne nastawienie młodych przedsiębiorców koreluje z celami, do których dążą w karierze zawodowej. Dość oczywiste jest to, że szczególnie w obecnych, trudnych czasach, dla młodych przedsiębiorców najważniejsza jest motywacja finansowa (średnio 3.34 na skali od 1 – nieważne do 4 – ważne). Chcą oni przede wszystkim zapewnić sobie bezpieczeństwo materialne (95% wskazań “raczej ważne” lub “ważne”) lub zarabiać więcej pieniędzy na życie (93%). Poza celami materialnymi, dla młodych przedsiębiorców istotne jest dążenie do autonomii i samodzielności (3.21). Własna działalność gospodarcza daje młodym ludziom możliwość decydowania o różnych sprawach w życiu.
AUTOR RAPORTU:
Dr Artur Domurat – psycholog i ekonomista, badacz z Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji Akademii Leona Koźmińskiego. Do jego głównych zainteresowań badawczych należą psychologia decyzji, psychologia ekonomiczna oraz metodologia i wnioskowanie statystyczne. Weryfikując powszechne przekonania o tym, jacy są przedsiębiorcy, prowadził badania m.in. nad zależnością między przedsiębiorczością a kreatywnością i innowacyjnością, podejmowaniem ryzyka oraz przekonaniami etycznymi odnośnie pracy. Jego zainteresowania naukowe odnoszą się do badania rozmaitych uwarunkowań przedsiębiorczości i decyzji inwestycyjnych oraz tematów takich jak racjonalność preferencji, dyskontowanie oraz podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka i niepewności.
Badanie zostało zrealizowane we współpracy merytorycznej z Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji, Akademia Leona Koźmińskiego.
Badanie jest elementem Programu Rozwoju Przedsiębiorczości realizowanego,
przez Fundację Think! w partnerstwie merytorycznym z Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga.