Oprócz głównej sesji, odbyło się kilka paneli dyskusyjnych, wśród nich zorganizowany przez Fundację Think! pod hasłem “Jak wspierać przedsiębiorczość młodych?”.
Zaproszenie do panelu przyjęli: Natalia Pawłowska z Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, Marzena Wiszniewska - Data Governance Officer w Citi Handlowy, trener biznesu, mentorka, Van Anh Dam - współzałożycielka Kids Code Fun, szkoły programowania dla dzieci, a także prof. Tomasz Rostkowski, kierownik Zakładu Zarządzania Kapitałem Ludzkim w SGH, Mateusz Prucnal - przedsiębiorca, Założyciel Fundacji Inspirator, wykładowca KUL oraz Adrian Zwoliński - prawnik z Konfederacji Lewiatan.
W tym gronie poruszyliśmy kilka wątków związanych z różnorodnymi formami wspierania młodych osób w wieku 18-30 lat, którzy mają pomysł biznesowy i chcą go rozwijać poprzez swoją własną firmę. Określaliśmy kompetencje i cechy potrzebne osobom zakładającym własną firmę, dyskutowaliśmy o motorach i hamulcach postawy przedsiębiorczej młodych ludzi.
Ilu jest młodych przedsiębiorców?
Zanim przeszliśmy do meritum, staraliśmy się określić, o jak dużej grupie młodych przedsiębiorców mówimy, ile działalności gospodarczych mamy w Polsce i jaki udział mają w tym młodzi, ponieważ różne podmioty różnie ewidencjonują tę kwestię i dane są rozbieżne. Natalia Pawłowska z MPiT przybliżyła w swojej prezentacji statystyki na podstawie CEIDG, z których wynika, że w 2018 r. 37% spośród wszystkich zarejestrowanych działalności jednoosobowych stanowiły te założone przez młodych przedsiębiorców, co stanowi wzrost w stosunku 2015 r. o 12 punktów procentowych. Zaznaczyła, że od roku 2015 rośnie liczba wyrejestrowanych działalności gospodarczych wśród przedsiębiorców w wieku 18-25%, natomiast maleje w grupie wiekowej 26-30 lat, co świadczyłoby o większej dojrzałości tej grupy. Wśród całej populacji młodych w wieku 18-29 lat firmy zakłada ok. 2 % - podsumowała przedstawicielka MPiT.
Cechy i kompetencje młodych przedsiębiorców
Próbowaliśmy odpowiedzieć na pytanie, co popycha, a co hamuje młodych ludzi w podejmowaniu kroków w kierunku przedsiębiorczości. Prof. Tomasz Rostkowski z SGH zwrócił uwagę, że własna firma jawi się młodym ludziom jako korzystniejsza forma świadczenia usług, dająca lepszy zarobek, do tego wspomaga pracę kreatywną, wymagającą choćby ochronę własnych wytworów intelektualnych.
Mamy coraz lepiej wykształconą młodzież, która chce sama o sobie decydować. Mieć swobodę, elastycznie podchodzić do czasu i miejsca pracy - przekonywał wykładowca. - Młodzi ludzie odczuwają coraz większą potrzebę niezależności, która jest potrzebna do innowacyjności, kreatywności - podsumował prof. Rostkowski.
Atuty i kompetencje osoby, która pracuje w organizacji i tej, która zakłada własną działalność, są obecnie bardzo zbieżne - replikowała Marzena Wiszniewska z Citi Handlowy. Wymieniła kilka najistotniejszych cech, od których zależy sukces w biznesie. Pierwsza to elastyczność, umiejętność zarządzania własnym czasem. Kolejna kwestia to „bycie agile”, zarządzanie zmianą, bycie gotowym w pełni, żeby za zmianą podążać i w zmianie uczestniczyć. Musimy nauczyć się żyć i pracować w poczuciu, że nigdy nie będziemy w stuprocentowo komfortowej sytuacji, musimy nauczyć się podejmować decyzje i iść do przodu w tak szybko zmieniającej się rzeczywistości - zachęcała Marzena Wiszniewska.
Z tym powiązała trzecią cechę – umiejętność ciągłego uczenia się, dowiadywania się, co się dzieje na rynku, co robią nasi konkurenci, jak rozwijają się inne biznesy, niekoniecznie z naszej branży. Wskazała również, że ważna jest otwartość w bardzo szerokim ujęciu. Nie tylko otwartość na innowacje, ale też otwartość na inne sposoby myślenia:
Zazwyczaj chcemy robić biznesy z ludźmi, którzy są do nas podobni, którzy mówi tak samo, myślą tak samo - zauważyła. - A tak naprawdę musimy być otwarci na różnice, inne pomysły, wyciągać z tych kontaktów to, co jest dla nas najbardziej istotne i trafne. Dlatego tak dużą popularnością cieszy się teraz pojęcie diversity, inclusive culture, ponieważ ta najbardziej kreatywna i dobra praca powstaje, gdy zbiera się zespół ludzi, którzy myślą zupełnie inaczej, mają różne kompetencje. Na koniec dodała do zestawu cech przedsiębiorcy wytrwałość i odwagę.
Podobnie o kluczowych kompetencjach przedsiębiorcy myśli Van Anh Dam, współzałożycielka szkoły programowania dla dzieci Kids Code Fun. W czasie debaty podzieliła się historią założenia fundacji i firmy wraz z Karoliną Cikowską oraz wymieniła trzy umiejętności, które na początku prowadzenia biznesu najbardziej jej się przydały:
Pierwszą rzeczą jest umiejętność budowania sieci sojuszników, którzy realnie chcą wspierać nas w dążeniu do realizacji naszych celów. Chodziłam i opowiadałam o tym, do czego dążymy, czego chcemy. W ten sposób zdobywałyśmy naszą wiarygodność i sojusznik
ów. Druga umiejętność - komunikowania się z klientem, czy w ogóle komunikowania się z drugą osobą. Bez zaufania klienta nie ruszymy z naszym biznesem. I trzecia rzecz to umiejętność poszukiwania informacji, w tym proszenie o pomoc innych.
Natomiast Mateusz Prucnal, przedsiębiorca i wykładowca KUL dorzucił do tej listy rzeczy przydatnych młodemu przedsiębiorcy jeszcze trzy: entuzjazm, wiedza i elastyczność. Sam przyznał, że do swojego pierwszego biznesowego projektu podszedł bez obaw i z wielkimi nadziejami: Prowadziłem ją rok. Obliczyłem sobie, że będę miał 120 tys. wpływów, a potem się dowiedziałem, że istnieje coś takiego jak bilans. Okazało się, że przez rok zarobiłem 1500 zł - dodaje anegdotycznie. Dlatego tak ważna i kluczowa wydaje mu się edukacja i zdobywanie wiedzy o prowadzeniu działalności gospodarczej w liceum i na studiach.
Brak wiedzy może skutkować przedwczesnym zamknięciem swojej działalności lub popadnięciem w długi. Alarmujące dane o niegospodarności osób młodych podał Adrian Zwoliński z Konfederacji Lewiatan: raport KRD dotyczący zadłużania się młodych osób między 18 a 25 rokiem życia pokazuje, to w 2017 roku w stosunku do 2016 r. wzrosła wartość zadłużenia o 64%. Natomiast młodych osób zadłużonych przybyło ze 110 tys. do 144 tys. w ciągu roku. Dawałoby to mniej więcej na głowę przeciętnej młodej osoby 3500 zł długu - przywołał statystyki. Postulował konieczność ciągłego podnoszenia poziomu edukacji ekonomicznej wśród młodych osób.
Równocześnie docenił osiągnięcia młodych osób działających w strukturach takich jak Koła Naukowe, które są dobrą szkołą przedsiębiorczości, a ich członkowie wzajemnie inspirują się, motywują do działania. Uważa, że szansą dla grupy młodych innowatorów działających w biznesie jest kultura dzielenia się wiedzą i pomysłami w nowopowstałych przestrzeniach coworkingowych i na różnego rodzaju meetup'ach: Jedna z definicji ekonomicznych przedsiębiorcy mówi, że jest to osoba, która najpierw identyfikuje problem, by potem znaleźć jego rozwiązanie. Wszystko inne w przedsiębiorstwie krąży wokół tych dwóch czynności – konkludował Adrian Zwoliński.
Jak wspierać młody biznes?
Debata była okazją do zebrania rekomendacji, jak wspierać młode osoby, by było im łatwiej osiągać sukces we własnej firmie.
Prof. Tomasz Rostkowski postulował zmiany na poziomie metod nauczania podstaw przedsiębiorczości w szkołach:
Problem ze szkołą jest taki, że jest ona zorganizowana jak praca przy taśmie. Wszyscy mają wiedzieć i myśleć tak samo, a my tu “wbijamy się” z przedsiębiorczością i mówimy: nie myślcie tak samo i absolutnie nie to samo, bo nie będziecie mieć przewagi konkurencyjnej - przekonywał profesor Rostkowski.Oceniał, że dobrze dzieje się, że różne Fundacje i Uczelnie wchodzą do szkół i uczą przedsiębiorczości. Bardzo ważna i cenna dla uczniów jest współpraca z biznesem. Dzięki temu uczniowie mają dostęp do wiedzy najbardziej aktualnej, unikatowej. Im więcej biznesu w szkołach i szkół w biznesach – tym lepiej - argumentował wykładowca SGH. - Przedsiębiorcza postawa jest teraz wymagana wszędzie. Era pracowników nieprzedsiębiorczych po prostu minęła - dodał na zakończenie.
Za najciekawszą niefinansową formę wsparcia młodych przedsiębiorców Marzena Wiszniewska z Citi Handlowy uznała mentoring. Jest on połączeniem przekazywania wiedzy popartej bardzo dużym doświadczeniem oraz szeregu umiejętności związanych z właściwym pojmowaniem biznesu: Niedawno uczestniczyłam w takim spotkaniu z Condoleezzą Rice, która powiedziała, że dobrze dobrany mentor będzie twoim adwokatem i sponsorem twoich pomysłów.
Natalia Pawłowska z MPiT poinformowała, że właśnie wszedł do konsultacji kolejny pakiet ułatwień – największym novum będzie to, że przedsiębiorcy mikro, mali i średni przez pierwszy rok działalności firmy będą mieli prawo do błędu, będą traktowani ulgowo w swoich działaniach.
Adrian Zwoliński z Lewiatana natomiast zreferował zmiany w prawie handlowym. Z pozytywnych wymienił projekt ze strony MPiT dotyczący prostej spółki akcyjnej, dzięki któremu startupy będą mogły w jej strukturze działać bardziej elastycznie. Wspomniał również o projekcie prezydenta, który zakłada drobną, ale znaczącą zmianę - w spółce z o.o. będzie można odbyć zgromadzenie wspólników przy udziale telekonferencji. Wymieniłem kilka projektów, które są faktycznie dobre, ale nie jest tak „różowo” - kontynuował Adrian Zwoliński. - Mamy bowiem też projekty głównie branżowe, co do których jest mnóstwo zastrzeżeń. Nie stanowimy bowiem jednego prawa dla wszystkich przedsiębiorców, ale z podziałem na branże, wtedy pojawia się dużo różnorodnych problemów, np. w branży farmakologicznej, rynku finansowego itp.
Zwrócił uwagę, że badani przez Konfederację Lewiatan przedsiębiorcy wskazali, że narastającym problemem w 2019 r. będzie coraz bardziej niejasne i skomplikowane prawo poda
tkowe oraz pozapodatkowe oraz rosnące koszty zatrudniania. Następują więc pozytywne zmiany, ale istnieje nadal szereg przepisów, które utrudniają życie przedsiębiorcom - zaznaczył.
Debatę zakończyła wypowiedź Van Anh Dam, która pytana o formy wsparcia na początku jej działalności powiedziała:
Kiedy się zakłada biznes, jest konieczność robienia wielu rzeczy na raz i po prostu nie ma czasu na branie udziału w długich programach szkoleniowych. Inną jeszcze kwestią jest dobór mentora, od którego można czerpać wiedzę, ponieważ często są to osoby, które spędziły wiele lat w korporacji, a dopiero później założyły swój biznes i nie mają takich doświadczeń jak ja. To znaczy nie do końca rozumieją, że dziś biznes można prowadzić mając do dyspozycji tylko telefon i internet i ta różnica doświadczeń sprawia, że ich rady nie są adekwatne do sytuacji, w której działam jako młoda przedsiębiorczyni.
Za najbardziej cenny uznała mentoring rówieśniczy, gdyż dostarczał jej odpowiedzi na niszowe problemy, pozwalał na wymienianie się wiedzą i kontaktami.
Wnioski podsumowujące debatę
Wnioski, które nasunęły się z rozmowy panelowej, podsumowała prowadząca panel Anna Bichta z Fundacji Think!:
- Mikrofirmy są motorem dalszego rozwoju gospodarczego i chociaż obserwujemy wzrostową tendencję w zakładaniu działalności gospodarczych, to jednak wciąż istotnym wyzwaniem dla wielu z nich jest utrzymanie się na rynku.
- Wśród całej populacji młodych w wieku 18-29 lat tylko ok. 2 % zakłada firmy. Zgodnie z danymi GUS za 2017 r. bezrobocie w grupie wiekowej 18-24 lat wyniosło 13%, a w grupie 25-34 lat aż 28%. Zakładanie firm może być właściwym kierunkiem dla wielu z nich, aby realizować swoje pasje i zarabiać.
- Skoro w każdym roku dość pokaźna liczba działalności zamyka się - warto, aby organizacje otoczenia biznesu prowadzące różnego rodzaju projekty uwzględniły rozwój kompetencji związanych pomnażaniem pieniędzy i rozważnym gospodarowaniem.
- Trzeba pomagać przepisami, nie przeszkadzać, wspierać tych, którzy mają pomysł i chcą go urynkowić. Programy wspierające dla młodych przedsiębiorców powinny koncentrować się na rozwijaniu umiejętności analizowania rynku i konkurencji, planowania, liczenia i sprzedaży.
- Ogromną rolę wspierającą młodych w przedsiębiorczych działaniach odgrywa biznes, który dzieli się najlepszymi praktykami rynkowymi poprzez chociażby zaangażowanie w mentoring czy w projekty edukacyjne.