Uczymy się i rozwijamy w połączeniach?
Głównym gościem konferencji w tym roku był kanadyjski naukowiec Stephen Downes , jeden z twórców konektywizmu - koncepcji pedagogicznej przedstawionej i rozwijanej od 2005 roku (wraz z George Siemensem), próbującej opisać, jak uczmy się w cyfrowej rzeczywistości XXI wieku.
Sednem konektywizmu jest teza, że wiedza nie jest zbiorem faktów, ale relacji pomiędzy faktami. To nie zbiór zdań oznajmujących nam prawdy na temat Wszechświata, ale sieć skojarzeń, która łączy nasze doświadczenia i działania. Wiedza jest rozproszona w sieciach połączeń pomiędzy ludźmi, przedmiotami (np. książki), wirtualnymi miejscami w internecie (jak choćby Wikipedia), czy urządzeniami (tzw. internet rzeczy – internet of things). Żeby się uczyć, musimy się kontaktować poprzez sieć ludzi, organizacji i urządzeń, przedzierać mozolnie przez sieci znaczeń i sensów. Z takiej perspektywy uczenie jest nie tyle gromadzeniem i zapamiętywaniem, ile podłączaniem się do sieci wiedzy i przechodzeniem od jednego jej węzła do kolejnych – bardziej oddalonych i wymagających większego zaangażowania.
Wiedza i praktyka
Zdaniem Downesa zdobywanie wiedzy (w szerokim znaczeniu) w danej dziedzinie to w pewnym sensie stawanie się praktykiem danej dyscypliny. Ale nie chodzi tu o jednorazowe połączenie się z siecią, a raczej pewien trwały stan połączenia (ang. becoming connected - dosłownie stawanie się połączonym). Tylko w połączeniu następuje interakcja z zasobami i węzłami wiedzy, a w konsekwencji zaczyna się uczenie się. Jak podkreślał Downes, jego zdaniem "wiedza jest formą połączeń pomiędzy węzłami a uczenie się to wzrost i rozwój tych połączeń".
"Tworzymy i rozwijamy te połączenia w naszych umysłach, ale w interakcji z innymi osobami i społecznościami oraz obiektami kultury" - mówił Downes. - Rozwijamy zarazem wiedzę osobistą, ale i wiedzę społeczną. Uczymy się i wzrastamy dzięki połączeniom. Powinniśmy także zrozumieć, że wiedza to coś, co służy życiu. To nie obserwacje i teoria, które nie mają związku z życiem" - przekonywał.
Osobista sieć
Tradycyjny model budowania wiedzy: teza - badania i eksperymenty - weryfikacja - zdaniem Downesa niezbyt pasuje już do współczesnej nauki.
Wiedza zdaniem Downesa gromadzona jest coraz częściej poza ludzkim mózgiem, w obiektach i węzłach sieci, które tworzymy. Każdy z nas tworzy własną sieć, którą Downes określa skrótem PLENK (ang. Personal Learning Network and Environment). Tworzą ją osoby, koncepcje, procesy uczenia się. Dla użytkownika sieci wiedza tkwi nie tylko w głowie (to, co wiem i rozumiem), ale jest rozproszona także po osobistej sieci, w której wiem, gdzie mogę w każdej chwili odnaleźć poszukiwane zasoby. Można powiedzieć, że "nowa wiedza bazuje na sieciach społecznościowych i wymianie" (Downes).
Sam proces uczenia się, to według Downesa tworzenie i rozwijanie połączeń w sieciach - oparte na praktyce i refleksji. Wiedzieć to nie tyle zapamiętywać (skoro są dostępne zewnętrzne nośniki pamięci), ile rozpoznawać wzorce (czyli uczenie się to nie jest zapamiętywanie) i tworzyć określony porządek z tych wzorców. Każdy uczy się inaczej - wpływ na to mają percepcja, kultura, sposób postrzegania świata i samoorganizacja (samodyscyplina).
Skuteczna nauka
Dla skuteczności procesu uczenia się zdaniem Downesa istotne będą następujące założenia:
- autonomia - każdy uczący się (uczestnik sieci) jest autonomiczny jeśli chodzi o wartości i cele oraz podejmuje decyzje dla siebie;
- różnorodność - każdy jest unikalny co do swej roli, funkcji i perspektywy. Sieć tworzona przez różnorodnych ludzi jest silniejsza niż sieć tworzona przez podobnych ludzi. Różnorodność budzi interakcje i wymianę.
- otwartość - członkostwo w sieci jest płynne; zawartość (sygnały, wiadomości) swobodnie wchodzą i wychodzą z sieci.
- interaktywność - wiedza w sieci jest tworzona w procesie interaktywnej wymiany. Komunikacja jest tu wielostronna, zaś idee i informacje mogą pochodzić z różnych zasobów sieci.
"Świat jest chaotyczny, złożony, a nie poukładany. Wiele dróg prowadzi do wiedzy, a nie tylko jedna" - podsumował Downes.
Opracowanie na podstawie materiałów z Edunews.pl
Przeczytaj także: